هیچ محصولی در سبد خرید نیست.
مجله اینترنتی شهر سفال
موارد کاربرد رنگ و جوهر در نقاشی سرامیک۱
کاربرد رنگ و جوهر در نقاشی سرامیک (زیرلعابی)
زیرلعابی ها مخلوطی از عوامل مولد رنگ و گدازآورهای مناسب می باشند که به منظور تزئین فراورده ها معمولا در سطح بیسکویت و به ندرت در سطح بدنه خام به کار رفته و سپس به وسیله یک لعاب شفاف پوشانده می شوند.
مهم ترین ویژگی و مزیت رنگ زیرلعابی ها در مقایسه با رنگ رو لعابی ها، ثبات و پایداری بیشتر آنها می باشد، چرا که زیرلعابی ها به وسیله لعاب پوشانده شده اند.
در عین حال رنگ زیرلعابی ها دارای این نقطه ضعف هستند که به دلیل درجه حرارت پخت بالای آنها (برابر با درجه حرارت پخت لعاب) دارای تنوع رنگ کمتری می باشند.
جهت مصرف زیرلعابی ها، ابتدا آنها با یک روغن مناسب مخلوط شده و سپس به روشهای مختلفی در سطح بدنه مورد استفاده قرار می گیرند.
بعد از این مرحله، در کارخانجات سرامیک، فراورده ها در درجه حرارت حدود ۶۵۰ درجه یا ۷۰۰ درجه سانتی گراد پخته می شوند.
این عمل به منظور تثبیت و اتصال رنگ زیرلعابی به بدنه فراورده و در نتیجه جلوگیری از صدمه دیدن زیرلعابی در هنگام لعابکاری قطعه انجام می شود.
در عین حال در اثر پختن ابتدایی رنگ زیرلعابی تخلخل آن مشابه تخلخل بدنه گردیده و در نتیجه لایه یکسانی از لعاب تمامی سطح فراورده را می پوشاند.
همچنان که اشاره شد، زیرلعابی ها اساسا” از جوهرهای سرامیک و گدازآورهای مناسب تشکیل شده اند. وظیفه اصلی این گدازآورها، اتصال زیرلعابی به بدنه می باشد.
اگر گدازآورها بیش از حد قوی باشند، لایه زیرلعابی در پخت ابتدایی تا حدودی ذوب گردیده و در هنگام لعابکاری فراورده باعث عدم جذب لعاب می گردد. در عین حال هنگام پخت لعاب ممکن است زیرلعابی در لعاب حل شود.
بیشتر بدانید: آماده سازی و پخت لعاب
به هرحال مشهورترین گدازآورهای زیرلعابی به شرح زیر می باشند:
- پودر ضایعات فراورده های لعاب دار که دارای لعاب پخته می باشند
- مخلوطی از ضایعات بدنه های بدون لعاب و فلدسپات
- مخلوطی از فلدسپات و سیلیس
- مخلوطی از بُراکس و سیلیس
- مخلوطی از خرده شیشه و سیلیس
- مخلوطی از ترکیبات سرب، براکس و خرده شیشه
بدیهی است که جوهرهایی که در زیرلعابی مورداستفاده قرار می گیرند باید دارای ثبات و پایداری مناسبی در درجه حرارت پخت لعاب باشند.
در نتیجه زیرلعابی ها در بسیاری از موارد به عنوان مولد رنگ در داخل لعاب ها نیز بکار می روند. همچنین زیرلعابی ها ممکن است جهت استفاده در سطح لعابهای خشک شده و پخته نشده مورد استفاده قرار گیرند.
زیرلعابی ها در موارد استثنایی ممکن است بصورت محلول در سطح بیسکویت مورد استفاده واقع شوند. این نوع محلول های زیرلعابی اساسا” از نمک محلول در آب یک فلز مولد رنگ تشکیل شده اند.
در ضمن، معمولا ترکیباتی مانند شیره قند یا شکر، گلیسیرین و الکل نیز جهت ایجاد ویسکوزیته مناسب در محلول زیرلعابی و نیز تسریع در خشک شدن آن موجود می باشند.
بیشتر بدانید: نقاشی زیرلعابی روی سفال و سرامیک
کاربرد رنگ و جوهر در نقاشی سرامیک (رولعابی)
رنگ رولعابی مخلوطی از عوامل مولد رنگ و گدازآورهای مناسب و یا لعابهای رنگی با درجه حرارت پخت بسیار پایین می باشد که به منظور تزیین فراورده در سطح لعاب ها بکار رفته و سپس در درجه حرارت های حدود ۷۰۰ تا ۸۵۰ درجه سانتی گراد پخته شده و در سطح لعاب تثبیت می گردد.
رو لعابی ها به دلیل درجه حرارت پخت کم، دارای رنگ های بسیار متنوعی بوده و این مورد مهم ترین مزیت آنها می باشد.
از طرف دیگر درجه حرارت بسیار کم پخت رولعابی ها به معنی مقاومت شیمیایی کمتر آنها نیز بوده و این مطلب مهم ترین نقطه ضعف رولعابی ها در مقایسه با زیرلعابی ها است.
رولعابی ها بطور کلی باید دارای ضریب انبساط متناسب با لعاب، مقاومت شیمیایی خوب در برابر اسیدها و بازها و درجه حرارت پخت مناسب (نه کم و نه زیاد) باشند.
در غیر این صورت عملا” امکان استفاده از آنها وجود ندارد. به همین دلیل ترکیب “گدازآورهایی” که به همراه جوهرها، رولعابی ها را بوجود می آورند، بسیار مهم است.
گدازآورهایی که در تولید رولعابی ها مورد استفاده قرار می گیرند در حقیقت فریت هایی با درجه حرارت پخت بسیار کم می باشند. این فریت ها اساسا” سیلیکاتهای قلیایی ها، بُر و سرب بوده که مقدار قلیایی ها، سرب و بُر در آنها بسیار زیاد است.
در ترکیب رنگ رولعابی، ترکیبات سرب و سایر مواد سمی در بسیاری موارد موجود هستند. بنابراین خاصیت “مقاومت شیمیایی” در مورد رولعابی ها نیز مانند فریت های سربی، دارای اهمیت خاصی می باشد. بطور خلاصه مهمترین عوامل موءثر در مقاومت شیمیایی رولعابی ها عبارتند از:
- ترکیب لعاب
- درجه حرارت پخت لعاب
- ضخامت لعاب
- معایب موجود در سطح لعاب
- ترکیب رولعابی (شامل ترکیب جوهر و ترکیب گدازآور)
- مواد آلی که در هنگام استفاده از رولعابی مصرف شده اند
- درجه حرارت و زمان پخت رولعابی
- محیط کوره پخت رولعابی و نوع گازهای موجود
بیشتر بدانید: نقاشی رولعابی روی سفال و سرامیک
یکی از مهمترین کاربردهای رولعابی در تولید ظروف خانگی می باشد. این ظروف در عین حال که در معرض حمله اسیدهای موجود در مواد غذایی هستند. در معرض حمله قلیایی های موجود در مواد پاک کننده نیز می باشند.
بنابراین به منظور اطمینان از پخت صحیح رولعابی در سطح ظروف و مقاومت شیمیایی مناسب آنها، لازم است که مقاومت شیمیایی لایه رولعابی ذوب شده در سطح ظروف، مورد آزمایش قرار گیرد، بدین منظور استانداردهای متفاوتی در کشورهای مختلف رایج می باشد.
این استانداردها اگرچه در جزئیات با یکدیگر تفاوت دارند، ولی در اصول مشابه می باشند. به هر حال به منظور آزمایش مقاومت رولعابی های پخته شده در برابر اسیدها مقدار مشخصی از سطح فراورده در معرض خوردگی اسیداستیک با غلظت ۴ یا ۵ درصد، در درجه حرارت معین و به مدت مشخصی قرار داده می شود.
پس از طی مدت زمان مشخص غلظت سرب و یا سایر فلزات سمی مثل کادمیم، آنتیموان و روی در محلول اسید استیک اندازه گیری می گردد.
به منظور کنترل مقاومت شیمیایی لایهء رولعابی ذوب شده در برابر قلیایی ها نیز، سطح ظروف به مدت مشخصی در درجه حرارت معین در معرض خوردگی ترکیبات قلیایی (مثل محلول ۰٫۵ درصد کربنات سدیم) و عوامل پاک کننده قرار داده می شود.
پس از طی مدت زمان مشخص، سطح رولعابی به وسیله پارچه کاملا” خشک می گردد و نهایتا” تغییرات در براقیت، نوع و شدت رنگ لایهء رولعابی مورد بررسی قرار می گیرد.
همچنان که اشاره شد درجه حرارت پخت رنگ رولعابی در حدود ۷۰۰ تا ۸۵۰ درجه سانتی گراد می باشد. با این همه درجه حرارت پخت رولعابی های مختلف در بسیاری موارد ممکن است با یکدیگر تفاوت داشته و بنابراین در چنین مواردی یک فراورده ممکن است بیش از سه یا چهار بار وارد کوره گردد.
بیشتر بدانید: جنس وسایل قفسه بندی کوره چیست؟
کوره های پخت رنگ رولعابی معمولا” یا کوره های الکتریکی بوده و یا کوره های مافل می باشند. وسایل قفسه بندی این کوره ها فلزی بوده و بدین منظور، میله هایی از جنس آلیاژهای آهن و یا نیکل مورد استفاده قرار می گیرند.