موارد کاربرد رنگ و جوهر در نقاشی سرامیک۲

در تولید سرامیک های ظریف عوامل مولد رنگ در بدنه ها، انگوبها، لعابها، زیرلعابی ها و رولعابی ها مورد استفاده قرار می گیرند.

پیش تر راجع به کاربرد رنگ و جوهر در نقاشی زیرلعابی و رولعابی صحبت کرده ایم، در اینجا می خواهیم ۳ مورد دیگر را مورد بحث قرار دهیم. با شهر سفال همراه باشید.

کاربرد رنگ و جوهر در بدنه ها

در مواردی که ایجاد رنگ خاصی در بدنه، موردنظر باشد از جوهر و رنگ های مربوطه استفاده می گردد. درمورد استفاده از رنگ در بدنه، مسئله عمده ایجاد رنگ همگن و یکنواخت در بدنه می باشد.

بدنه های فراورده های سرامیک عمدتا” به دلیل عدم یکنواختی شیمیایی و فیزیکی، تمایل زیادی به ایجاد رنگهای ناهمگن و غیریکنواخت دارند.

واکنشهایی که در هنگام پخت در بدنه به وقوع می پیوندند، در عمل کامل نگردیده و در نتیجه محصول حاصل یعنی بدنه پخته، از نظر فیزیکی دارای فازهای مختلف و از نظر شیمیایی دارای ترکیب متفاوت در نقاط مختلف خود می باشد.

بدیهی است که در نتیجه این ناهمگنی بدنه، واکنشهای متفاوتی در نقاط مختلف بدنه بین رنگ و اجزاء بدنه به وقوع پیوسته و نهایتا” رنگهای حاصل نیز غیریکنواخت خواهند بود.

مقدار مصرف جوهرها در بدنه ها بطور معمول حداکثر حدود ۵% است. در هنگام استفاده از جوهرها، به منظور همگنی و یکنواختی بیشتر، لازم است که ابتدا مقدار ۱۰ تا ۲۰ درصد از رس و سیلیس مصرفی در بدنه با جوهر کاملا” مخلوط و آسیاب گردیده و سپس سایر مواد اولیه بدنه به مخلوط حاصل اضافه گردند.

یکی از کاربردهای مشهور رنگ و جوهر در نقاشی در بدنه ها، استفاده از ترکیبات کبالت، به منظور سفیدتر کردن بدنه ها می باشد.

آهن و تیتان به هرحال کم و بیش در مواد اولیهء فراورده های سرامیک وجود دارند. مقدار این ترکیبات در بدنه های سفید اگرچه بسیار کم می باشد، ولی به هر حال همین مقدار کم نیز اثرات مخرب خود را به جای گذارده و ته رنگ های زرد کمرنگ را در بدنه ها به وجود می آورد.

در این موارد ایجاد رنگ آبی بسیار کمرنگ در بدنه ها باعث می گردد که رنگ بدنه تا حدودی سفیدتر به نظر آید. بدین منظور حداکثر مقدار ۰٫۰۱ درصد از ترکیبات کبالت استفاده می شود.

اگر مقدار مصرف ترکیبات کبالت بیشتر از حد مذکور بوده و یا مقدار آهن موجود بسیار زیاد باشد، بدنه تیره تر به نظر می رسد.

همچنین بخوانید: موارد کاربرد رنگ و جوهر در نقاشی سرامیک۱

کاربرد رنگ و جوهر در انگوبها

انگوب، دوغابی است که به منظور پوشاندن رنگ سطح بدنه در روی آن به کار می رود. این عمل هنگامی صورت می پذیرد که بدنه تا حدودی آب خود را از دست داده، ولی هنوز بطور کامل خشک نگردیده است.

مشهورترین کاربرد انگوبها در صنایع سرامیک، در تولید فراورده های بهداشتی از جنس خاک نسوز می باشد. انگوبها همچنین ممکن است در کارخانجات تولید ظروف خانگی نیز مورد استفاده قرار گیرند.

انقباض تر به خشک انگوبها و نیز درجه حرارت پخت آنها باید کم و بیش مشابه بدنه های اصلی بوده و بنابراین ترکیب انگوب در نهایت نمی تواند تفاوت خیلی زیاد با ترکیب بدنه داشته باشد.

در مورد انقباض تر به خشک انگوب، بهترین وضعیت هنگامی است که انقباض انگوب به مقدار بسیار کمی کمتر از انقباض بدنه باشد.

زیرا انگوب هنگامی مورد استفاده قرار می گیرد که بدنه تا حدی خشک گردیده است. در بسیاری موارد لازم است که به منظور تزیین قطعه، انگوبها به رنگ های مختلف مثل آبی، سبز، صورتی و غیره مورد استفاده قرار گیرند بدین منظور نیز از جوهرهای مختلف استفاده می شود.

باید توجه داشت که استفاده از جوهرها در انگوبها ممکن است خواص آنها را تغییر دهد. به عنوان مثال بسیاری از جوهرها باعث “انعقاد” و یا “روان شدن” دوغاب انگوب می گردند.

در چنین مواردی لازم است که با استفاده از مواد روان کننده و یا منعقدکنننده مناسب با این مشکل مقابله شود.نحوه اضافه نمودن جوهرها به انگوبها، مشابه نحوه اضافه نمودن جوهرها به بدنه ها می باشد.

بدین معنی که ابتدا جوهر با مواد غیرپلاستیک انگوب و احتمالا” قسمتی از مواد پلاستیک در آسیاب مخلوط گردیده و بعد از مدتی سایش سایر مواد اولیه به آسیاب اضافه می گردند.

یک روش بسیار مشهور تزیین فراورده ها به وسیله انگوب، روش “اسگرافیتو” می باشد. اسگرافیتو یک اصطلاح ایتالیایی به معنی “خراش” است.

در این روش تزیین، ابتدا سطح بدنه نیمه خشک به وسیله انگوب رنگی پوشانده شده و سپس در سطح انگوب کنده کاری شده و با نقوشی به وسیله خراش ایجاد می گردند.

بدیهی است که در محل کنده کاری و یا خراش، بدنه زیرین با رنگ متفاوت آشکار می شود. این روش تزیین هم اینک در کارگاه های اصفهان و یا گاهی در کارگاه های لالجین مورد استفاده قرار گرفته و به این وسیله ظروف بسیار زیبایی ساخته می شوند.

کاربرد رنگ و جوهر در لعابها

در غیاب رنگ و جوهر در نقاشی، لعابها تقریبا” بی رنگ بوده و یا سفید می باشند. در جمله مذکور به کلمه تقریبا” باید توجه گردد چرا که به عنوان مثال لعابهای سربی به هرحال دارای رنگ زرد بسیار کمرنگ و لعابهای بُر، دارای رنگ آبی بسیار کمرنگی هستند.

ولی به دلایلی کمتر از اکسیدهای خام رنگ استفاده می شود. به هرحال عوامل مولد رنگ اعم از اکسیدهای خام و یا جوهرها در مراحل مختلف تهیه و آماده سازی لعاب می توانند به مواد اولیه لعاب اضافه گردند.

در کارخانجاتی که لعاب به صورت آماده خریداری نشده و در داخل کارخانه ساخته می شود. به منظور ایجاد همگنی و یکنواختی بیشتر عوامل مولد رنگ در مرحله آسیاب مواد اولیه به لعاب اضافه می گردند.

چنانچه لعاب به صورت آماده خریداری شود. به منظور پخش بهتر ذرات جوهر و یا اکسیدهای مختلف لازم است که ابتدا عوامل مولد رنگ با کمی آب مخلوط شده و دوغاب حاصل پس از عبور از الک شماره ۲۰۰ به دوغاب لعاب موجود در حوضچه ها اضافه گردد.

در بعضی مواقع به منظور ایجاد نقوش تزیینی ذرات درشت عوامل مولد رنگ بطور عمدی به لعاب قبل از مصرف  اضافه می گردد.

در چنین مواردی بدیهی است که در سطح لعابها بعد از پخت، لکه های مختلف رنگی ایجاد می شود. بسیاری از اکسیدهای عناصر مولد رنگ، گدازآورهایی قوی و فعال بوده و بنابراین هنگام مصرف عوامل مولد رنگ، باید به تاثیر این اکسیدها در کاهش درجه حرارت پخت لعاب توجه داشت.

در پایان لازم است به یک نکته در مورد کاربرد عوامل مولد رنگ در لعابها و تزیین فراورده ها اشاره شود. یک روش غیرمعمول و استثنایی کاربرد عوامل مولد رنگ در لعابها، استفاده و کاربرد آنها در روی سطح خشک شده و نپخته لعاب می باشد. این روش تزیین در سطح ظروف ماجولیکا رایج بوده است.

مقاله ای که خواندید توضیح جامع و کاملی بود در مورد کابرد رنگ و جوهر در نقاشی سرامیک که شامل  بدنه، انگوبها و لعاب ها می شود. شما می توانید کاربرد رنگ و جوهر در نقاشی زیرلعابی و رولعابی را در چند مقاله قبل که لینک آن در متن بالا قرار داده شده است مطالعه کنید.