روشهای مختلف نقاشی زیرلعابی و رولعابی

در این قسمت بحث درمورد چگونگی انتقال زیرلعابی ها و رولعابی ها به روی سطح فراورده ها و روشهای تزیین زیرلعابی و رولعابی موردنظر است. این بحث در درجه اول در تولید ظروف خانگی و در درجه دوم در تولید کاشی ها حائز اهمیت می باشد.

در روند تولید سرامیک ها، این مرحله از خط تولید، به عقیده بسیاری از دست اندرکاران صنعت سرامیک در چهارچوب وظایف، مسئولیتها و تخصص یک سرامیست نمی باشد.

شاید این مطلب تا حدود زیادی صحیح باشد، ولی در عین حال باید توجه داشت که آشنایی کلی در این باره، برای یک تکنولوژیست سرامیک حقیقتا” الزامی است. با شهر سفال همراه باشید.

روشهای تزیین زیرلعابی و رولعابی

روشهای مختلف تزیین رولعابی و زیرلعابی ها را می توان به دو دسته تقسیم نمود: روشهای مستقیم و روشهای غیرمستقیم.

در روشهای مستقیم، رولعابی ها و زیرلعابی ها، بی واسطه و بطور مستقیم به روی فراورده ها قرار می گیرند. در حالی که در روشهای غیرمستقیم ابتدا رولعابی ها و زیرلعابی ها بصورت “عکس برگردان” چاپ شده و سپس عکس برگردانها روی سطح فراورده چسبانده می شوند.

همچنین بخوانید: نقاشی رولعابی روی سفال و سرامیک

۱_ روشهای مستقیم

عمده ترین روشهای تزیین مستقیم عبارتند از: نقاشی، پاشیدن، زمینه سازی، نوارسازی، تزیین به وسیله مهر لاستیکی، تزیین به وسیله مهرژلاتینی و بالاخره چاپ توری.

روش نقاشی: در این روش تزیین، سطح فراورده ها بوسیله دست و با استفاده از قلم مو نقاشی می شود. این روش تزیین می تواند برای زیرلعابی ها و رولعابی ها بکار رود.

بدیهی است که تزیین به این روش عملا” به زمان زیاد و نیروی انسانی ماهر احتیاج داشته و بنابراین امروزه استفاده از آن مگر در مورد ظروف بسیار نفیس رایج نمی باشد.

روش پاشیدن: امروزه این روش تا حدود زیادی خودکار گردیده است. با استفاده از این روش سطوح رنگی یکنواخت و همگنی را می توان بوجود آورد.

بخصوص اگر به وسیله این روش زیرلعابی های مختلفی در سطح پرسلانها بکار روند. بافت بسیار زیبایی در سطح فراورده ها ایجاد می گردد.

روش زمینه سازی: این روش صرفا” برای رولعابی ها مورد استفاده قرار می گیرد. در این روش قبل از استفاده از رنگ، زمینه ای در سطح فراورده ایجاد می گردد و به همین دلیل این روش به روش زمینه سازی مشهور می باشد.

این روش به مهارت و زمان زیادی نیاز داشته و روش بسیار گرانی می باشد.

روش نوارسازی: یک روش بسیار معمول تزیین فراورده ها، ایجاد نوارهایی رنگی در حاشیه و لبه ظروف می باشد. بدین منظور لازم است که لبه های ظروف دارای زاویه نبوده و به عبارت دیگر این روش تزیین در مورد ظروفی که دارای شکل دایره و یا بیضی هستند قابل اجرا می باشد.

در گذشته اینکار به وسیله دست انجام میشده و امروزه به کمک دستگاه های خودکار و نیمه خودکار انجام می شود. این عمل به مهارت و زمان بسیار زیادی احتیاج دارد.

روش مهر لاستیکی: در این روش طرح موردنظر بصورت مهر لاستیکی تهیه شده و عمل انتقال رنگ ها به روی سطح فراورده ها به وسیله این مهر لاستیکی انجام می شود.

روش مهر ژلاتینی: این روش تزیین در بسیاری موارد به عنوان نوعی روش چاپ مورد بررسی قرار می گیرد. تزیین به وسیله مهر ژلاتینی در مقایسه با سایر روشها، روشی نسبتا جدید است و با توجه به سرعت عمل و خودکاری زیاد آن توانسته است محبوبیت زیادی کسب کند.

این روش در گذشته فقط در سطح ظروف تخت قابل اجرا بوده ولی در حال حاضر ظروف گود نیز به این روش تزیین می گردند.

روش چاپ توری: این نوع روش چاپ امروزه در صنعت و هنر گرافیک کاربرد وسیعی دارد. اساس این روش بطور کلی بدین صورت است که چهارچوبی فلزی یا چوبی از توری تهیه شده و طرح موردنظر به روشهای مختلف به نحوی در توری منعکس می گردد.

که سوراخ های توری در قسمتهایی که طرح نقش موردنظر وجود دارند بازمانده و در بقیه قسمتها به وسیله مواد آلی مسدود می شوند.

این روش بیشتر برای ظروف استوانه ای یا کاشی ها استفاده می شود و برای ظروف خانگی استفاده نمی شود.

همچنین بخوانید: نقاشی زیرلعابی روی سفال و سرامیک

۲_ روشهای غیر مستقیم

در این روش رنگهای موردنظر بطور مستقیم بر روی سطح فراورده ها منتقل نمی شوند، بلکه ابتدا بر روی کاغذ منتقل شده و سپس کاغذ و طرح موجود در سطح آن در روی سطح فراورده ها مورداستفاده قرار می گیرند.

عمده ترین روشهای تزیین غیرمستقیم عبارتند از تزیین به روش چاپ، گراوور، تزیین به روش لیتوگرافی و تزیین به روش چاپ توری.

روش چاپ گراوور: این روش تزیین و یا چاپ بسیار قدیمی بوده و تا مدتی پیش در حال فراموشی بود تا اینکه ابداع روش تزیین به وسیله مهر ژلاتینی و نیاز این روش به صفحات گراوور، بار دیگر این روش قدیمی را رایج نمود.

روش لیتوگرافی: به وسیله این روش می توان عکس برگردانهایی با چند رنگ متفاوت را تهیه نمود. این روش تزیین عموما” در مورد رولعابی ها بکار می رود. اگرچه این روش برای زیرلعابی ها نیز قابل استفاده می باشد.

روش چاپ توری: این روش یکی از رایج ترین روشهای تزیین ظروف خانگی بوده و در صنعت سرامیک بطور وسیعی مورد استفاده قرار می گیرد. با استفاده از این روش می توان عکس برگردانهای چند رنگ را بوجود آورد.