معایب لعاب چیست و چگونه رفع می شود؟

معایب لعاب

معایب گوناگونی که در لعاب پیدا می شوند به سختی می توان کنترل نمود. مخصوصا اگر در کارهای به مقدار کم که چندین نوع لعاب مورد استفاده قرار می گیرد احتمال تجربه و کنترل بر تمام امور مشکل به نظر می رسد.

متاسفانه بعضی از زیباترین لعاب ها مخصوصا در اثر تصادف و یا عیب کوره بوجود آمده است، مثلا لعابهای نیمه مات و مات از نتایج خوب تصادفات کوره هستند.

لعاب های یکنواخت به نظر می رسد که همیشه نتیجه یکسان، نرم، شیشه ای و غیرجذاب داشته باشند. دلایل عمده که باعث ایجاد معایب لعاب می شوند به خوبی شناخته شده می باشند.

در ادامه مطلب به ۱۰ مورد از مهم ترین عیب های لعاب می پردازیم پس تا انتهای این مقاله با شهر سفال همراه باشید.

شبکه ای شدن لعاب

یکی از معایب لعاب است که می تواند در بیشتر موارد اصلاح شود. شبکه ای شدن پیدایش شبکه های ترک خورده در روی لعاب پخته میباشد.

این ترک ها ممکن است هنگامی که سفال از کوره خارج میشود وجود داشته باشد و یا پس از یکی دو روز یا ماه بعد از پخته شدن ظاهر شود.

لعاب هایی که دارای اینگونه شبکه هستند می توانند غیر بهداشتی باشند و با نم پس دادن حتی قادر به نگهداری مایعات در خود نباشند.

برای درک پیدایش ترک های شبکه ای باید به منابع کشش بین بدنه و لعاب توجه نمود. لعابی که ترک می خورد تحت نیروی کشش قرار می گیرد یعنی لعاب برای سطح زیرین آن کوچک بوده و بنابراین مانند درزهای لباس تنگی که به آن فشار آورده شود از هم جدا می شوند.

هنگام پخت که لعاب به حال مذاب در می آید به خوبی سطح سفال را می پوشاند ولی در هنگام سرد شدن است که این کشش در لعاب ایجاد می شود.

درمورد ترک ها وقتی پیدا می شوند که گل بدنه نمی تواند به اندازه لعاب روی آن انقباض حاصل نماید. این انقباض را نباید با آب رفتگی گل اشتباه گرفت.

گرچه هر دوی اینها هنگام حرارت دادن انجام می شوند. ترک خوردگی را می توان با کم نمودن انبساط حرارتی لعاب و همچنین در نظر گرفتن انقباض هنگام سرد شدن اصلاح نمود. راه دیگر این است که می توان در ترکیب گل تغییراتی داد. بعضی اوقات تغییر گل از تغییر لعاب آسان تر است.

همچنین بخوانید: علت ترک خوردن لعاب چیست؟

چروکیدگی یا پیر شدن لعاب

پیر شدن عمل مخالف ترک خوردگی لعاب است. این حالت وقتی اتفاق می افتد که لعاب تحت فشار شدیدی قرار گرفته و مجبور به چروک خوردن می گردد.

چروکیدگی یک ضایعه بزرگ است که خوشبختانه می توان به آسانی آن را برطرف نمود. برای رفع این عیب بایستی مقدار اکسیدهای با انبساط بیشتری به لعاب اضافه نمود تا در هنگام سرد شدن از فشرده شدن زیاد آن جلوگیری نماید.

خزیدن لعاب

در هنگام ذوب شدن ممکن است لعاب خود را در بعضی نقاط جمع کرده و فضاهای بی لعابی در روی ظرف بوجود آید که این عمل را خزیدن لعاب می گوییم.

خزیدن ممکن است بر اثر لعاب زدن بر روی سطح تمیز نشده و یا علل دیگری انجام شود که نهایتا در هنگام لعاب زدن لعاب کاملا بر روی ظرف نچسبیده است.

اگر سطح ظرف نپخته روغنی باشد لعاب روی آن نمی چسبد.در آغاز پخت در نقاطی که لعاب خوب به بدنه نچسبیده باشد از آن جدا شده و ریزش می کند.

برای جلوگیری از خزیدن لعاب باید سعی نمود حتی المقدور کمتر به ظروف دست زده شود و ضمنا در جای بدون گرد و خاک نگهداری شود.

وقتی که به وسیله پیستوله لعاب می زنیم اگر بر روی لعاب خشک نشده بیش از اندازه لعاب بپاشیم باعث سست شدن لایه لعاب می شود و ممکن است که هنگام پخت لعاب بر روی ظرف بخزد.

سوزنی شدن لعاب

ته سوزنی یا پین هول یکی مهم ترین معایب لعاب است. لعاب گاهی ممکن است با ته سوزنی و جوش از کوره بیرون بیاید. جوش کوچک یا بزرگ بوده و به فرم حفره های آتش نشانی دیده می شود.

پخت مجدد باعث بزرگتر شدن و یا کم شدن این حفره ها می شود. این حفره ها ممکن است بر اثر شرایط خاصی بوجود بیایند.

مشکلی که به آسانی قابل حل است آن است که ممکن است حباب های هوا در سطح ظرف و در زیرلایه لعاب خورده قرار گرفته باشد.

این مشکل اغلب در ظروفی که قالب ریزی می شوند بوجود می آید و علت آن است که در هنگام ریخته گری حباب هایی در دوغاب گل باقی می ماند که نهایتا در سطح ظاهری ظرف مشخص می شود.

این حباب های هوا هنگامی که لعاب در کوره به حالت مذاب در می آید از زیر آن جوش زده و سطح لعاب را ناصاف می کند.

علت پوسته شدن لعاب چیست؟

پوسته شدن یکی از رایج ترین معایب لعاب است، هنگام پخت لعاب سربی اگر اتفاقی در کوره اتمسفر احیائی بوجود بیاید لعاب از روی ظرف تاول می زند.

در این صورت لعاب تیره و تاریک شده و سطح ظاهری آن ممکن است با تاول و جوش پوشیده بماند. اگر لعاب بیش از اندازه ضخیم زده شود باعث پیدا شدن تاول می گردد.

این حالت اغلب در داخل ظروف که لعاب ضخیم دارند باعث کشیده شدن لعاب به طرف ته ظرف می شود. تاول های کوچکتر ذوب و محو می شوند ولی بزرگترها همینطور در سطح ظرف باقی می مانند.

خامی و سوختگی لعاب

خامی و یا سوختگی از مهم ترین معایب لعاب به شمار می رود، لعابی که به حرارت کافی نرسیده باشد، خشک، زبر و خشن به نظر می رسد.

لعابی که بیش از اندازه حرارت دیده باشد نازک و براق بوده و از روی ظرف شره کرده و اطراف پایه به طور ضخیم جمع می شود، رنگ لعاب های خام و یا سوخته با لعاب معمولی تفاوت محسوس دارد.

خامی لعاب را می توان با پخت کافی دو مرتبه جبران نمود ولی برای لعاب سوخته کاری نمی توان انجام داد. لعاب سوخته گاهی ممکن است بطور تصادفی دارای زیبائی بیشتری شود در صورتیکه لعاب خام همیشه ناخوش آیند است.

لعاب های قابل استفاده عموما دارای حدود ۳۰ درجه تفاوت حرارتی هستند که خامی و سوختگی را در این محدوده بطور زیادی کنترل می کنند.

ضایعات لعاب زنی

لعاب زدن نادرست غالبا باعث ضایعات لعاب می شود. لعاب وقتی خیلی نازک زده شود ممکن است دارای سطح ناصاف شده و به رنگ معمولی هم درنیاید.

لعاب ضخیم تر از حد معمول باعث شره کردن، تاول زدن شده و همچنین باعث چسبیدن سفال به صفحه های کوره می شود. لعاب غیر یکنواخت هم چندان خوش آیند نمی باشد.

لعاب زنی یکی از مراحل حساس سفالگری بوده و بدون انجام دقیق آن نمیتوان نتیجه رضایت بخشی بدست آورد.

تصادف هنگام پخت

با وجود تمام پیش بینی های لازم باز هم ممکن است کوره دچار تصادفاتی شود. صفحه ممکن است شکسته و واریز کند، ظروف ممکن است حرکت کرده و به هم بچسبند.

تکه های ریز ممکن است از سقف کوره جدا شده و بر روی لعاب بچسبد، لعاب ممکن است از طبقات بالا به طبقات پایین چکه کند.

با وجود تمام این احتمالات که ممکن است محصول را از بین ببرد باز هم سفالگر از تولید دست نمی کشد و پیوسته در حال تلاش و جست و جو است. 

پخت مجدد لعاب

پخت تکراری لعاب برای بدست آوردن ننیجه مطلوب بدون مانع بوده و گاهی در پخت مجدد نتیجه ای خیلی مطلوب تر از یک پخت بدست می آید.

ممکن است در پخت مجدد لعاب حالت مس چکش خورده پیدا کرده و یا برای بدست آوردن نتیجه بهتر احتیاج به پخت مجدد داشته باشد. 

مقاله ای که خواندید توضیحی بود راجع به معایب لعاب و چگونگی رفع آن، امیدواریم این مقاله برای شما مفید بوده و پاسخی برای سوالات شما باشد.