۱۴دلیل مهم استفاده از کوزه سفالی که باید بدانید!

در دوران قدیم، کوزه سفالی برای نگهداری آب به کار می‌رفته است و امروزه نیز برخی افراد از این روش سنتی برای نگهداری آب استفاده می‌کنند. این روش با ویژگی‌های خاص خود می‌تواند بهترین راه برای نگهداری طولانی مدت آب باشد، با شهر سفال همراه باشید تا بیشتر درباره‌ی این موضوع بدانیم.

مطالبی که در این قسمت مطالعه می‌کنید:

• فواید نگهداری آب در کوزه سفالی
• چگونه کوزه سفالی را آب بندی کنیم؟
• چرا کوزه سفالی آب پس میده؟
• کوزه سفالی چگونه درست میشود؟
• کوزه سفالی کوچک ماست
• کوزه سفالی لعابدار
• مضرات استفاده از آب کوزه

فواید نگهداری آب در کوزه سفالی

نگهداری آب در کوزه‌های سفالی یک روش سنتی و مؤثر برای حفظ کیفیت و تازگی آب است. این روش سال‌هاست در مناطق گرمسیر استفاده می‌شود و به دلیل مزایای زیادی که دارد، هنوز هم مورد استفاده قرار می‌گیرد. در ادامه به برخی از فواید نگهداری آب در کوزه‌های سفالی می‌پردازیم:

۱_ خنک کننده طبیعی آب: سفال، بصورت طبیعی حرارت را جذب می‌کند. وقتی آب درون کوزه قرار می‌گیرد، سفال حرارت و گرمای آب را جذب کرده و آن را خنک می‌کند. این باعث می‌شود که آب در طول زمان خنک بماند و مصرف کننده بتواند از آن آب خنک بنوشد.

۲_ خاصیت تصفیه‌کننده آب: سفال، خاصیت جذب آلودگی‌های معدنی و آلی را دارد. این به معنای این است که وقتی آب در کوزه قرار می‌گیرد، سفال ذرات ناخالصی موجود در آب را جذب می‌کند و باعث تصفیه آب می‌شود. بنابراین، آب موجود در کوزه‌های سفالی معمولاً تمیزتر و خالص‌تر است.

۳_ جلوگیری از رشد میکروارگانیسم‌ها: سطح داخلی سفال صاف است و این خاصیت باعث می‌شود که میکروارگانیسم‌ها نتوانند درون کوزه رشد کنند. این به معنای این است که آب درون کوزه‌های سفالی به مدت طولانی‌تری تمیز و بدون تغییر طعم و بو باقی می‌ماند.

۴_ تقویت سوخت و ساز بدن: بطورکلی مصرف آب بصورت چند لیوان در روز به سوخت و ساز بدن کمک بسیاری می‌کند. نکته‌ای که وجود دارد این است که استفاده از بطری‌های پلاستیکی و یکبار مصرف مضرات زیادی دارد.

به همین دلیل استفاده از کوزه‌های سفالی که بدون مواد شیمیایی و مضر هستند می‌تواند بسیار مفید باشد.

۵_ تسکین درد معده: خاک رسی که برای تولید کوزه سفالی استفاده شده است، خاصیت قلیایی دارد و همانطور که همه‌ی ما می‌دانیم دو سوم بدن انسان از آب تشکیل شده است، وقتی که آب داخل کوزه با خاک رس قلیایی واکنش نشان می‌دهند، باعث حفظ تعادل phآب در بدن می‌شوند، از این جهت باعث تسکین درد معده می‌شوند.

۶_ از بین برنده‌ی سختی آب: دیواره‌ی داخلی کوزه سفالی سختی آب را از بین می‌برد و یون‌های موجود در آب را جذب می‌کند، به این صورت که یون کلسیم را جذب و یون سدیم را پس می‌دهد، این عمل باعث گوارا شدن آب می‌شود.

۷_ جلوگیری از رشد میکروب‌ها: به دلیل جذب کمتر میکروب‌ها در سطح کوزه و روش سنتی تهویه آب در داخل آن، می‌تواند از رشد میکروب‌ها جلوگیری کند.

۸_ حفظ مواد معدنی آب: آبی که درون کوزه نگهداری می‌شود دمای متعادلی دارد، نه خیلی سرد است و نه خیلی گرم، به همین دلیل گزینه‌ی مناسبی برای افرادی است که مشکل تنفسی یا گلودرد دارند.

آب کوزه‌ی سفالی سرشار از مواد مغذی است و به حفظ گلوکز بدن کمک می‌کند و در تابستان نیز از گرمازدگی و کم آبی جلوگیری می‌کند.

۹_ حفاظت از محیط زیست: استفاده از کوزه‌های سفالی به عنوان روش نگهداری آب، به معنای استفاده از روشی سنتی و طبیعی است و نیاز به استفاده از بطری‌ها و ظروف پلاستیکی را کاهش می‌دهد. این می‌تواند منجر به حفظ محیط زیست و کاهش تولید زباله‌های پلاستیکی شود.

به طور کلی، نگهداری آب در کوزه‌های سفالی یک روش سنتی و مفید است که باعث حفظ کیفیت، تازگی و خواص آب می‌شود. همچنین، این روش به محیط زیست نیز کمک می‌کند و دارای ظاهری زیبا و دکوری است.

۱۰_ صرفه‌جویی در انرژی: چنانچه آب درون کوزه سفالی را در محیطی خنک نگهدارید، می‌توانید در مصرف برق یا انرژی مورد نیاز برای سرمایش آب صرفه‌جویی کنید. زیرا سفال به عنوان یک جاذب حرارت عمل می‌کند و نیاز به یخچال یا دستگاه‌های سرمایشی را کاهش می‌دهد.

۱۱_ بهبود کیفیت آب داخل کوزه: دیواره‌ی داخلی کوزه ناخالصی‌های موجود در آب را جذب می‌کند و کیفیت آب را بهبود می‌بخشد، اما ذکر این نکته لازم است که کوزه سفالی بصورت کامل و ۱۰۰درصد آب را تصویه نمی‌کند.

۱۲_ استفاده در طول سفر و گردش: کوزه‌های سفالی مناسب‌ترین روش برای حمل آب در طول سفرها و گردشگری هستند. زیرا آب درون کوزه به طور طبیعی خنک می‌ماند و می‌توانید از آن در طول سفر برای آشامیدن یا استفاده در فعالیت‌های خود استفاده کنید.

۱۳_ استفاده در طول سفر و گردش: کوزه‌های سفالی مناسب‌ترین روش برای حمل آب در طول سفرها و گردشگری هستند. زیرا آب درون کوزه به طور طبیعی خنک می‌ماند و می‌توانید از آن در طول سفر برای آشامیدن یا استفاده در فعالیت‌های خود استفاده کنید.

۱۴_ ظاهر زیبا: کوزه‌های سفالی ظاهر زیبایی دارند و می‌توانند به عنوان وسیله‌ی دکوری در منزل شما استفاده شوند.

چگونه کوزه سفالی را آب بندی کنیم؟

برای استفاده از کوزه‌ سفالی برای اولین بار باید نکاتی را رعایت کنید و به اصطلاح کوزه را آب بندی کنید. اگر برای اولین بار از کوزه استفاده می‌کنید ابتدا باید داخل آن آب بریزید و ۶ساعت بعد آب آن را خالی کنید تا طعم و بوی خاک از بین برود.

یا می توانید برای آب‌بندی یک کوزه سفالی، ابتدا آن را با آب تمیز بشویید تا هرگونه گرد و خاک یا آلودگی از بین برود. سپس کوزه را در آب سرد قرار دهید و اجازه دهید به مدت ۲۴ ساعت در آب بماند تا سفال آب را جذب کرده و منافذ آن پر شوند.

پس از این مدت، کوزه را از آب بیرون بیاورید و آن را در محیطی خشک و خنک قرار دهید تا به‌آرامی خشک شود. اگر هنوز نشت دارد، این فرایند را چند بار تکرار کنید. این کار باعث می‌شود که کوزه سفالی شما بهتر آب را در خود نگه دارد و نشت نکند.

نکته ای که قابل ذکر است این است که در هر دو روش تا سه روز نمی‌توانید آبی که از کوزه تراوش می‌کند را استفاده کنید و از روز چهارم به بعد می‌توانید از آن استفاده کنید.

چرا کوزه سفالی آب پس میده؟

کوزه سفالی که خام است آب پس می‌دهد بطوری که کوزه‌ای که داخل آن آب ریخته شده است خیس است، این به این دلیل است که کوزه بدنه‌ی متخلخلی دارد و آب از داخل آن به بیرون ترواش می‌کند. این یک خاصیت طبیعی کوزه است و آبی که از آن تراوش می‌کند بسیار گوارا است.

از آنجایی که کوزه آب از داخل کوزه تراوش می‌کند باید کوزه را داخل یک کاسه قرار دهید و آبی که داخل کوزه جمع می‌شود را نوش جان کنید.

مطالعه‌ی بیشتر: فواید استفاده از ظروف سفالی برای پخت و پز

کوزه سفالی چگونه درست میشود؟

کوزه‌ سفالی با دست و با استفاده از چرخ سفالگری تولید می‌شود، تولیدکنندگان با استفاده از گل رس و چرخ سفالگری کوزه های مختلفی در ابعاد و مدل‌های مختلف تولید می‌کنند.

برای درست کردن کوزه سفالی، مراحل زیر طی می‌شود:

آماده‌سازی خاک رس: ابتدا خاک رس انتخاب می‌شود. این خاک باید نرم و خالص باشد. سپس خاک را با آب مخلوط کرده تا گل رس ساخته شود و آن را ورز می‌دهند تا یکدست و آماده برای شکل‌دهی شود.

شکل‌دهی: گل رس آماده‌شده را بر روی چرخ سفالگری قرار می‌دهند. سفالگر با استفاده از دست‌های خود و چرخاندن چرخ، شروع به شکل‌دهی کوزه می‌کند. در این مرحله، سفالگر با فشار دادن و بالا و پایین کردن خاک رس، شکل نهایی کوزه را ایجاد می‌کند.

خشک کردن: پس از شکل‌دهی، کوزه باید خشک شود. برای این کار، آن را در یک محیط خنک و بدون تابش مستقیم نور خورشید قرار می‌دهند تا به‌آرامی خشک شود. این مرحله ممکن است چند روز طول بکشد.

پخت اولیه (بیسکوییت): پس از خشک شدن کامل، کوزه را در کوره قرار می‌دهند و در دمای حدود ۹۰۰ تا ۱۰۰۰ درجه سانتی‌گراد می‌پزند. این پخت اولیه به کوزه سختی و مقاومت بیشتری می‌دهد.

لعاب‌کاری (در صورت نیاز): بعد از پخت اولیه، اگر بخواهند کوزه براق یا ضدآب شود، روی آن لعاب می‌زنند. لعاب مایعی است که پس از پخت دوم به صورت یک لایه شیشه‌ای روی کوزه قرار می‌گیرد.

پخت نهایی: کوزه لعاب‌دار شده را مجدداً در کوره قرار می‌دهند و در دمای بالاتر (حدود ۱۲۰۰ تا ۱۳۰۰ درجه سانتی‌گراد) می‌پزند. این پخت نهایی لعاب را تثبیت کرده و کوزه را آماده استفاده می‌کند.

با طی کردن این مراحل، یک کوزه سفالی ساخته می‌شود که هم زیبا و هم کاربردی است.

کوزه سفالی کوچک ماست

یک سری از کوزه‌ها هستند که برای تولید ماست ساخته می‌شوند، این کوزه ها نیز ابعاد مختلفی دارند و بیشتر در رستوران‌ها و لبنیات فروشی‌ها استفاده می‌شوند.

کوزه سفالی ماست اگر خام باشد باعث می‌شود ماستی که داخل آن تهیه می‌شود چکیده شود، زیرا همانطور که گفته شد کوزه سفالی آب پس می‌دهد، در اینجا آب ماست توسط کوزه گرفته می‌شود و ماست چکیده خواهد شد.

اگر کوزه سفالی لعابدار باشد دیگر ماست چکیده نخواهد شد چرا که لعاب منافذ باز کوزه را می گیرد و مانع از خروج آب به بیرون می‌شود.

کوزه سفالی لعابدار

کوزه‌ سفالی لعابدار خاصیت تصفیه کننده ندارد، زیرا همانطور که در قسمت قبل گفته شد لعاب باعث می‌شود که کوزه بدنه‌ی متخلخلی نداشته باشد و منافذ باز آن گرفته شود. کوزه سفالی لعاب‌دار، کوزه‌ای است که پس از شکل‌دهی و پخت اولیه، با لایه‌ای از لعاب پوشانده می‌شود و سپس دوباره در کوره پخته می‌شود.

این لعاب که به صورت مایع و شیشه‌ای است، سطح کوزه را براق و صاف کرده و آن را در برابر آب و رطوبت مقاوم می‌سازد. همچنین، لعاب به کوزه رنگ و طرح‌های مختلفی می‌دهد و موجب افزایش دوام و آسانی نظافت آن می‌شود. در نتیجه، کوزه سفالی لعاب‌دار نه تنها از نظر ظاهری جذاب‌تر است، بلکه برای استفاده‌های روزمره نیز مناسب‌تر و مقاوم‌تر می‌شود.

علت خنک نشدن آب در کوزه سفالی

علت خنک نماندن آب در کوزه سفالی ممکن است به دلایل مختلفی باشد، اگر کوزه سفالی شما دچار ترک یا شکافی شده باشد، هوا ممکن است وارد داخل کوزه شده و باعث انتقال گرما به آب نشود، به عبارت دیگر، اگر هوا به دلیل شکافهای موجود وارد کوزه شود، آب به راحتی خنک نمی‌شود.

اگر محیط پیرامون کوزه خیلی گرم باشد، یا اگر هوا بسیار خشک باشد، ممکن است فرآیند تبادل گرمایی کوزه با محیط اطراف موثر باشد و به خنک شدن آب کمک کند. اما اگر شرایط محیطی خنک نباشد، آب به خوبی خنک نمی‌شود.

ضخامت کوزه سفالی نیز می‌تواند نقشی در خنک شدن آب داشته باشد. کوزه‌هایی با ضخامت زیاد‌تر معمولاً مانع از انتقال حرارت بهتر می‌شوند و ممکن است آب کمتری خنک شود.

پیچیدن گونی دور کوزه سفالی باعث خنک شدن آب داخل کوزه می شود، گونی به عنوان یک لایه محافظ در برابر تبخیر سریع آب از کوزه عمل می‌کند. با پیچیدن گونی دور کوزه، تبخیر آب کندتر می‌شود و آب درون کوزه برای مدت طولانی‌تری خنک و تازه می‌ماند.

گونی وقتی خیس می‌شود، به تبخیر آهسته کمک می‌کند. این تبخیر باعث خنک شدن سطح کوزه و در نتیجه خنک شدن آب درون آن می‌شود. این یک روش طبیعی برای نگهداری آب سرد در مکان‌هایی است که دسترسی به یخچال وجود ندارد.

گونی می‌تواند به عنوان یک لایه محافظ برای کوزه سفالی عمل کند و از آسیب‌های فیزیکی مثل ضربه‌ها یا خراش‌ها جلوگیری کند. این روش بیشتر در مناطق گرم و خشک که نیاز به نگهداری آب خنک دارند، رایج است.

مضرات استفاده از آب کوزه

نگهداری آب در کوزه‌های سفالی یک روش سنتی است که مزایای زیادی دارد، اما مانند هر روش دیگری ممکن است مضراتی نیز داشته باشد. برخی از مضرات احتمالی نگهداری آب در کوزه‌های سفالی عبارتند از:

طعم و بوی خاک: با گذشت زمان، آب داخل کوزه ممکن است طعم و بوی خاک به خود بگیرد که ممکن است برای برخی افراد ناخوشایند باشد.

نیاز به تمیز کردن مرتب: کوزه‌های سفالی باید به طور منظم تمیز شوند تا از تجمع باکتری‌ها و کپک جلوگیری شود.

شکنندگی: کوزه‌ سفالی ممکن است در صورت افتادن یا ضربه خوردن بشکند و نیاز به جایگزینی داشته باشد.

با این حال، بسیاری از منابع بر فواید نگهداری آب در کوزه‌ سفالی تاکید دارند، مانند خنک نگه داشتن آب، خواص تصفیه‌کنندگی، و حفظ مواد معدنی آب، اگر تصمیم به استفاده از کوزه‌های سفالی دارید، مهم است که به نکات بهداشتی توجه کنید و کوزه‌ها را به طور منظم تمیز و نگهداری کنید.