آشنایی با انواع گل رس

آشنایی با انواع گل رس

گل رس دارای انواع مختلفی می باشد، تشکیل گل و مشخصات زمین شناسی باعث پیدایش گلها با خواص شیمیایی و ساختمان فیزیکی مختلف گردیده است.

سفالگر از اینهمه نوع گل آن را که دارای ترکیب و نوع تشکیل یکنواخت و همچنین فرم پذیری باشد انتخاب می نماید. در ادامه به چند مورد از انواع گل رس اشاره کرده ایم، با شهر سفال همراه باشید.

همچنین بخوانید: چگونه خاک رس به گل سفالگری تبدیل می شود؟

۱_ خاک چینی یا کئولین

یکی از انواع گل رس است که در طبیعت کمتر پیدا می شود و دارای مصرف مخصوص در سفالگری می باشد. تا قرن هجدهم خاک چینی در اروپا ناشناخته مانده بود.

قبل از این تاریخ خاک چینی به مصرف تهیه پودر برای آرایش خانم ها می رسید. رسوبات آن در اروپا، انگلستان و شمال آمریکا چون آسیا وجود دارد ولی به فراوانی دیگر انواع گل رس نمی باشد.

در چین ظروف ساخته شده با خاک چینی اقلا از ۲۰۰ سال قبل از میلاد یا قبل از آن بدست آمده است. بکار بردن خاک چینی با خاک های دیگر سابقه اش به ۶۰۰ سال بعد از میلاد می رسد.

خاک چینی سفید در چین بیش از هر نقطه دیگر یافت می شود. خاک چینی این سرزمین قابلیت فرم پذیری و نرمی بیشتری از سایر نقاط دارد.

سفالگران چینی در مراحل اولیه با استفاده از این خاک ظروفی کم مقاومت می ساختند ولی کم کم دریافتند که با افزودن انواع مختلف گل به خاک چینی می توان درجه حرارت پختن را بالا برد و در نتیجه سختی و صافی و سفیدی را در ظروف چینی بوجود آورد.

کشف خاک چینی یکی از موفقیت های مهم در توسعه سفالگری بوده است. خاک چینی گل اصلی است و در نتیجه ی تخریب مواد فلدسپار بوجود می آید.

ذرات خاک چینی بسیار ریز و یکنواخت بوده و از مواد معدنی چون آهن تقریبا عاری است.

خاک چینی بصورت توده های حفره ای یافت می شوند که قسمت های سنگی فلدسپار و کوارتز در داخل آن یافت می شود.

قبل از استحاله مواد خارجی را بایستی با تکنیک های مخصوص از خاک چینی جدا نمود.

برای این منظور آب را با فشار از روی خاک چینی عبور می دهند ذرات بسیار ریز خاک چینی در آب حل شده و پس از این مرحله آب دارای املاح در محوطه ته نشینی وارد شده و املاح چینی خالص و قابل استفاده در آنجا ته نشین میشوند.

خاک چینی دارای استقامت بسیار در مقابل حرارت بوده و نقطه ذوب آن بیش از ۱۸۰۰ درجه می باشد. خاک چینی خالص بسیار نرم و غیرمقاوم در نگهداری فرم می باشد و از جهتی دیگر درجه پختن آن بسیار بالا بوده و برای استفاده از این گل در سفالگری گل های دیگری به آن اضافه می نمایند تا فرم پذیر شده و همچنين در حرارت متعادل تری پخته و سخت شود.

خاک چینی بسته به سفیدی و فرم پذیری آن دارای انواع بیشماری میباشد. خاک چینی مختلفی با رنگهای تیره تر نیز مشاهده میگردد که از گلهای ناخالص این دسته میباشند.

بعضی از گلهای خالص چینی قابلیت فرم پذیری بیشتری از دیگران دارند برای مثال انواعی که در فلوریدای آمریکا یافت میشوند به جهت ماهیت فوق العاده فرم پذیری قابل ذکر می باشند. گل چینی انگلستان در خالصی و سفیدی بی همتا بوده و برای ساختن ظروف ممتاز بکار می رود.

۲_ بالکلی یا گل قهوه ای

گل قهوه ای یا بالکلی هم یکی دیگر از انواع گل رس است که از جهات مختلف کاملا با گل چینی متفاوت است. زیرا دارای مقدار زیادی مواد آهنی، چسبندگی بسیار و فرم پذیری عالی و ذرات بسیار نرمی میباشد.

مخلوط گل بالکلی و کئولین، گل مرغوب و فرم پذیری می باشد. گل قهوه ای بطور متناوب با ذغال سنگ و غیره بدست می آید.

این گل بسیار فرم پذیر است و پس از پختن به خاکستری روشن و یا کرم روشن تبدیل میشود و در ۱۸۰۰ درجه سخت میگردد البته این درجه بستگی به عناصر تشکیل دهنده گل دارد.

بعلت آب رفتن گل قهوه ای هنگام پختن (۲۰درصد) بایستی گل دیگری به آن افزود. وجود کربن بیش از اندازه باعث نرمی گل قهوه ای میشود و همین کربن باعث تمایل رنگ این گل به قهوه ای و گاهی سیاه میگردد.

۳_ گل نسوز

این گل رس دارای مقاومت در برابر حرارت زیاد می باشد. این گلهای نسوز دارای خاصیت فرم پذیری مختلف می باشد و رنگ این گل پس از پختن متنوع است، هر گلی که تا ۱۵۰۰ درجه حرارت را تحمل میکند را میتوان گل نسوز نامید.

گل نسوز به مصارف مختلف صنعتی از قبیل تهیه آجر نسوز، قطعات کوره، دیگ دیر گداز و غیره میرسد. این گل در ساختمان کوره های مختلف بطور بسیار مصرف میگردد و در مجسمه سازی نیز آن را بکار میبرند.

بیشتر بدانید: خصوصیات گل رس مورد استفاده در چرخکاری

۴_ گل سنگواره

یکی از انواع گل رس که فرم پذیر بوده و در حرارت بین ۱۲۰۰ تا ۱۳۰۰ درجه سخت می گردد، گل سنگواره است. ظروف ساخته و پخته شده با این گل دارای رنگهای مختلف از قهوه ای روشن تا تیره میباشد.

این گل از نوع درجه دوم میباشد و تمیز آن از گل نسوز کار آسانی نیست . گلهای سنگواره دارای مصارف گوناگونی بوده و کار با چرخ و یا دست با این گل امکان پذیر می باشد. این گل را ممکن است بطور خالص و یا با افزودن گلهای دیگر مصرف کرد.

۵_ گل رس (عمومی)

یکی از انواع گل که در اغلب نقاط یافت میشود، گل رس است، آهن و مواد معدنی دیگر بطور فراوان در این گل وجود داشته و در حرارت بین ۹۵۰ تا ۱۱۰۰ درجه سخت میگردد.

۶_ گل سگر

از این گل رس معمولا جعبه هایی ساخته میشود تا ظروف سفالی که نمیخواهند در تماس با آتش مستقیم باشند درون آنها پخته میشوند.

این گل بایستی دارای نرمش و شکل پذیری باشد. این گل گاهی برای ترمیم به گلهای دیگر افزوده میشود. این گل در طبیعت بعلت وجود آهن قرمز، قهوه ای، سبزگون، یا خاکستری بوده و به همین علل پس از پختن نیز دارای رنگهای مختلف میشود.

اغلب سفالهای ساخته شده جهان از این گل بوده است. گل سگر مصارف مختلف آجرپزی، لوله سفالی ، کاشی و غیره نیز دارد.

این گل ممکن است چسبنده و نرم و یا فرم پذیر و سخت در طبیعت یافت شود که می بایستی با افزودن گلهای مختلف برای مصرف معین آماده گردد.

۷_ گلهای مختلف

گل خشت زنی، این نوع گل خاصیت فرم پذیری نداشته و دارای مقدار زیادی ماسه میباشد.

۸_ سنگ سفید یا گل فيلينت

این گل نسوز به سختی بهم فشرده شده و حالت سنگی پیدا نموده است.

۹_ گل بنتونایت

این گل، گل آتشفشانی بوده و برای فرم پذیری به گلهای دیگر اضافه میگردد. این گل به علت لیزی و جذب آب به تنهایی قابل استفاده نمی باشد. انواع مختلفی از گل در طبیعت وجود دارد که هنوز ناشناخته مانده است. 

۱۰_ گل تراکوتا

از انواع گل رس متوسط است که در کارخانجات میتوان برای ساختن قطعه های بزرگ از آن استفاده کرد چون دارای ذرات زبر است.

لذا میتواند بطور یکنواخت و بسرعت خشک شود، گل با آلومینیم بسیار میتواند حرارت زیادی را تحمل کند و برای استخراج آلومینیوم در صنعت از آن استفاده میشود.

گل مدل سازی چیست؟

ساختن گل مدلسازی خیلی آسان است، از آنجا که مدل مجسمه، کاشی، دکورهای تزئینی یا ظروف دست ساز بسیار بزرگ معمولا خیلی ضخیم است، گلی که برای این مصارف بکار می رود بایستی زود خشک شده و خطر ترک خوردگی نداشته باشد.

گل آماده سفالگری چیست؟

گل آماده، آمیخته گل یا گلها و مواد معدنی دیگری میباشند که برای مقصود معینی در سفالگری تهیه میشوند. بعضی گلها ممكن است بطور موجود در طبیعت قابل استفاده بوده و بعضی دیگر نیاز به آماده شدن دارند تا قابل استفاده گردند.